ဗုဒၶ (၁၂)

ဒီဥဒါန္းလုပ္ၿပီးေနာက္ အၿပန္အားၿဖင့္ ဆင္ၿခင္ၿပန္တယ္။ လြန္က်ဴးမႈ ခပ္သိမ္းရဲ႕ အလားအလာ မေကာင္းပံု၊ မလိုလားအပ္ပံုႏွင့္ အႏွစ္မဲ့ပံုေတြကို သိတဲ့သူဟာ သိတာေၾကာင့္ မလြန္က်ဴးဘူး။ မက်ဴးလို႔ ဥာဥ္မကပ္၊ မကပ္လို႔ ဥာဥ္ႏွင့္သိတဲ့ စိတ္ေတြ ကိုယ္ေတြမၿဖစ္၊ မၿဖစ္လို႔ မ်က္စိ၊ နားစတဲ႔ အာရုံခံအဂၤါၤေတြ မေပၚ၊ မေပၚလို႔ အာရုံေတြကို မေတြ႔၊ မေတြ႔လို႔ မခံစားရ၊ မခံစားရလို႔ ထပ္က်ဴးလြန္ခ်င္တာ မၿဖစ္၊ မၿဖစ္လို႔ ဒုကၡမၿဖစ္ စတာေတြမၿဖစ္ဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းတယ္။ လူဟာ ကိုယ္၊ ႏႈတ္၊ ႏွလံုးလႈပ္ရွားမႈ က်ဴးလြန္ခ်က္ရဲ့ အလားအလာေကာင္း မရွိပံု၊ လိုလားစရာမရွိပံုနဲ႔ အႏွစ္သာရ ဆိတ္သုဥ္းေနပံုေတြကို သိေတာ့ မလြန္က်ဴးေတာ့ဘူး။ မက်ဴးလြန္ေတာ့ ဥာဥ္မကပ္ေတာ့ပဲ ဒုကၡအၿဖစ္ ၿငိမ္းတာပဲ။

ဒီလုိဆင္ၿခင္မိေတာ့လည္း ဥဒါန္းတစ္ခု ေနာက္ထပ္လုပ္မိၿပန္တယ္။ ဒီဥဒါန္းကေတာ့...

ယဒါဟေ၀ ပါတုဘ၀ႏၲိဓမၼာ၊
အာတာပိေတနာ စ်ာယေတာ ၿဗဟၼဏႆ၊
အထႆ ကခါၤ ၀ပၸယႏၲိသဗၺာ၊
ယေတာခယံ ပစၥယာနံ အေ၀ဒိ။

“စ်ာန္ရေအာင္ အားထုတ္ထားတဲ့ ရဟႏၲာဟာ
တရားေတြထင္လာတဲ့ တစ္ခ်ိန္မွာ
အေၾကာင္းတရားေတြ ကုန္ေနတာ သိတာေၾကာင့္
အဲဒီ ကုန္ေနခ်က္ေတြမွာလည္း “ဟိုလိုေၾကာင့္လား၊ ဒီလိုေၾကာင့္လား” ယံုမွားခ်က္ေတြ ေပ်ာက္ကုန္ၾကတယ္”လို႔ပဲ။

ဒီအခ်က္ေတြကို အထပ္ထပ္တြဲစပ္ၿပီး ဆင္ျခင္ၿပန္တယ္။ လြန္က်ဴးမႈရဲ့ အက်ိဳးယုတ္တာ မသိလို႔ လြန္က်ဴးတာ။ လြန္က်ဴးမႈရဲ့ အက်ိဳးယုတ္တာသိေတာ့ မလြန္က်ဴးဘူး။ လြန္က်ဴးလို႔ ဥာဥ္ကပ္တာ မလြန္က်ဴးယင္ ဥာဥ္မကပ္ဘူး။ ဥာဥ္ကပ္လို႔ စိတ္လက္ေပၚတာ ။ ဥာဥ္မကပ္ယင္ စိတ္လက္မေပၚဘူး ။ စိတ္လက္ေပၚလို႔ မ်က္စိ စတာေတြေပါက္လို႔ အာရုံေတြကို ေတြ႔တာ၊ မေပါက္ယင္ အာရုံေတြ မေတြ႔ဘူး။ အာရုံေတြ ေတြ႔လို႔ ခံစားမႈၿဖစ္တာ ၊အာရုံေတြ မေတြ႕ရင္ ခံစားမႈေတြ မၿဖစ္ဘူး ။ ခံစားမႈၿဖစ္လို႔ လြန္က်ဴးလုပ္ခ်င္ စတာေတြ ၿဖစ္တာ ၊ ခံစားမႈ မၿဖစ္ရင္ လြန္က်ဴးလုပ္ခ်င္မႈ စတာေတြ မၿဖစ္ဘူး။ လြန္က်ဴးခ်င္မႈ စတာေတြၿဖစ္လို႔ ေသာကပရိေဒ၀ ဒုကၡ ေဒါမနႆ ဥပါယာသေတြ ၿဖစ္ၿပီး ဒုကၡတံုးၾကီး ၿဖစ္တာ။ လြန္က်ဴးခ်င္မႈစတာေတြ မၿဖစ္ယင္ ေသာက အစရွိတာေတြ မၿဖစ္ပဲ သေဘာဓမၼေတြပဲ ၿဖစ္မွာလို႔ပဲ။

ဒီလို ဆင္ၿခင္မိၿပီးေတာ့ ေနာက္တစ္ခါထပ္ၿပီး ဥဒါန္းတစ္ခု လုပ္မိတယ္။ အဲဒါကေတာ့...

ယဒါဟေ၀ပါတု ဘ၀ႏိၲဓမၼာ၊
အာတာပိေနာ စ်ာယေတာၿဗဟၼဏႆ ၊
၀ိဓူပယံ တိ႒တိ မာရေသနံ၊
သူရိေယာ၀ ၿသဘာသယ မႏၲလိကံၡ။

“စ်ာန္ရေအာင္ အားထုတ္ထားတဲ့ ရဟႏၲာဟာ
တရားေတြထင္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ
ေကာင္းကင္တစ္ခုလံုး လင္းေနေစတဲ့ ေနမင္းအလား
မာရ္စစ္သည္ေတြရဲ႕ အခိုးကင္းၿပီး လင္းေနတယ္”လို႔ပဲ။

ဗုဒၶ (၁၁)

ရၿပီးတဲ့ ဥတၱရိ မႏုႆဓမၼကို အထပ္ထပ္ဆင္ျခင္

ဘုရားဟာေလာကရဲ့ အၿမတ္ဆံုးအရာကို သိၿပီးေနာက္ ဒီတရားရဲ့ အက်ိဳးမ်ားကို အခ်ိန္နဲ႔ အမွ်ၿဖန္႔က်က္ပြားမ်ား ေနတယ္။ ေလာကဟာ မိမိလြန္က်ဴးမႈကို ေကာင္းထင္တယ္။ ထင္လို႔ လြန္က်ဴးမႈလုပ္တယ္။ လုပ္လို႔ လြန္က်ဴးဥာဥ္ကပ္တယ္။ ဒီဥာဥ္ေၾကာင့္ ဥာဥ္နဲ႔ညီတဲ့ စိတ္အသစ္ ကိုယ္အသစ္ ၿဖစ္တယ္။ ဒီအၿဖစ္ေၾကာင့္ပဲ မ်က္စိ၊ နားအစရွိတဲ႔ အာရုံခံအဂၤါ ေပါက္တယ္။ ေပါက္လို႔လြန္က်ဴးမႈကို ေကာင္းထင္ၿပီး ထပ္လြန္က်ဴးခ်င္တာ ၿဖစ္တယ္။ လူ႔ေလာကဟာ လြန္က်ဴးမိတာ တစ္ခုခုကို ၿပဳမိရင္ ဒီလြန္က်ဴးမႈ ၀ဲႀသဃက လႊဲမထြက္ႏိုင္ေတာ့ပါကလား။ လြန္က်ဴးမႈကို အေကာင္းထင္ လြန္က်ဴး ၊ လြန္က်ဴးစရာၿဖစ္ၿပီး ခံစား၊ တၿခားကို သူဘာမွ မသိမၿမင္ေတာ့ပါကလား၊ လြန္က်ဴးမႈကိုယ္တိုင္က စိတၱဇမႈ ၿဖစ္ေနေတာ့ ဘယ္မွာ ႏုပ်ိဳလန္းဆန္း သက္၀င္မႈ ၿဖစ္ေတာ့မလဲေပါ့။ လူဟာ ကိုယ့္ ကိုယ္၊ႏႈတ္ ၊ႏွလံုး တစ္ခုခုလႈပ္ရွားခ်က္ကို မွန္သလား၊ မွားသလားဆိုတာ သိႏိုင္တဲ့အၿဖစ္ မရွိၿဖစ္ေနခဲ့တယ္။ သိတယ္ဆိုတာ ဆင္ၿခင္မွ ၿဖစ္တယ္။ ဆင္ၿခင္တဲ့စိတ္က အစြဲ၀င္ေနၿပီ ဆိုရင္ အမွန္ကို ၿမင္တာထက္ အစြဲကၿပတာကို ၿမင္ရေတာ့မွာေပါ့။ လူဟာ ဒီေလာက္လြဲလာၿပီဆိုရင္ ဒုကၡအၿဖစ္ဟာ ၀င္ရၿပီပဲ။ အသက္မ၀င္တဲ့ အၿဖစ္လည္း ရရၿပီေပါ့။ ဒီေတာ့ ဒါေတြရဲ႕အေၾကာင္းဟာ ရွင္းေနၿပီ။ နတ္လိုလုိ၊ ဓါတ္လုိလို၊ နကၡတ္လိုလို သံသယေတြဘာၿဖစ္စရာ ရွိေသးေတာ့သလဲ။ ဒါကို ဘုရားရွင္က ဥဒါန္းလုပ္ထားတာ ရွိတယ္။

ဘုရားၿဖစ္စ ဥဒါန္းမ်ား
ယဒါဟေ၀ ပါတုဘ၀ႏိၲဓမၼာ
အာတာပီေနာ စ်ာယေတာၿဗဟၼဏႆ၊
အထႆကခါၤ ၀ပၸယႏိၲသဗၺာ၊
ယေတာ ပဇာနာတိ သေဟတုဓမံၼ။

“စ်ာန္ရေအာင္ အားထုတ္ထားတဲ့ ရဟႏၲာဟာ
တရားေတြထင္ရွားလာတဲ့ တစ္ခ်ိန္မွာ
အေၾကာင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္ပြားတာေတြ သိတာေၾကာင့္
အဲဒီၿဖစ္ပြားခ်က္ေတြမွာ ယံုမွားေတြ ေပ်ာက္ကုန္ၾကတယ္”လို႔ပဲ။

ဗုဒၶ (၁၀)

သူရွာေဖြတဲ့ နိေရာဓမ်က္ေမွာက္ၿပဳၿပီ

ကံေၾကာင့္ၿဖစ္တာမဟုတဲ့ ခႏၶာဟာ အစြဲခႏၶာမဟုတ္တဲ့ အႏုပါဒါနကၡႏၶာပဲ။ ဒီအႏုပါဒါနကၡႏၶာဟာ အဲဒီခႏၶာ ပိုင္ဆိုင္သူကို လန္းဆန္းတက္ၾကြ ရွင္သန္ေနေစတယ္။ လန္းဆန္းတက္ၾကြ ရွင္သန္ေနမႈဟာ လြတ္လပ္သူရဲ့ လကၡဏာတစ္ခ်က္ပဲ။ သိဒၶတၳဟာ လူ႔ေလာကရဲ့ အၿမတ္ဆံုးကို ေရာက္တဲ့အသိဥာဏ္ေပါက္သူ ၿဖစ္ခဲ့ၿပီ။

အဲဒီအခ်ိန္က သူ႔အသက္ ၃၅ ႏွစ္ၿပည့္တဲ့ ေန႔ပဲ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ သူဟာ ဗုဒၶအၿဖစ္ ၀န္ခံႏိုင္သူၿဖစ္သြားခဲ့တယ္။ ဘုရားၿဖစ္တယ္ေပါ့။ ဘုရားၿဖစ္စမွာပဲ ဥဒါန္းစကားတစ္ခု ၿဖစ္ေပၚခဲ့တယ္။ စကားကေတာ့....

အေနက ဇာတိ သံသာရံ သႏၶာ၀ိႆံ အနိဗိၺသံ၊
ဂဟကာရံ ဂေ၀သေႏၲာ ဒုကၡာ ဇာတိ ပုနပၸဳနံ၊
ဂဟကာရက, ဒိေဌာသိ ပုနေဂဟံ နကာဟသိ၊
သဗၺာ ေတ ဖာသုကာ ဘဂါၢ ဂဟကူဋံ၀ိသခၤတံ၊
၀ိသခါၤရဂတံ စိတံၱ တဏွာနံ ခယမဇၩဂါ။

ဒုကၡအၿဖစ္ေတြ အထပ္ထပ္ၿဖစ္ေနတဲ့ ဒုကၡအိမ္ေဆာက္သမားကို ရွာေဖြေနတဲ့ ငါဟာ ဒုကၡအၿဖစ္အမ်ားအၿပားထဲမွာပဲ မၿပတ္မၿပတ္ ေၿပးသြားေနရတယ္။
အိမ္ေဆာက္သမားကို အခုေတြ႔ၿပီ။ ေနာက္ထပ္အိမ္ေဆာက္မခံေတာ့ဘူး။
အၿခင္ယနယ္ အားလံုးကုိ ဖ်က္ၿပီး အိမ္ေခါင္ အၿဖစ္မခံေတာ့ဘူး။
စိတ္ဟာ ကံအၿဖစ္ေရာက္တာ မရွိေတာ့ပဲ တဏွာကုန္ရာ ေရာက္ခဲ့ၿပီလို႔ပဲ။

ဒါဟာ ဥဒါန္းလို႔ ဆိုတဲ့အတိုင္း သူ႔စိတ္မွာ ၿဖစ္ပြားခ်က္ဟာ စိတ္မွာ မေနႏိုင္ေတာ့ပဲ ႏႈတ္အထက္ဆီ တက္လာတဲ့ စကားေပါ့။

ဗုဒၶ (၉)

ပုေဗၺနိ၀ါသာႏုႆတိအဘိညာဥ္ေပါက္
ဒီစ်ာန္တရားေတြကို အထပ္ထပ္ပြားေနတဲ႔ သိဒၶတၴရဲ့ စိတ္ဓာတ္ဟာ အဘိဇၩာ ေဒါမနႆနဲ႔ စပ္တဲ့အပိုင္းမွာ အလြန္ခြၽန္ၿမ ထက္ၿမက္တယ္။ လက္ငင္းၿပစ္မွားေနတဲ့ အဘိဇၩာ ေဒါမနႆရဲ့ လကၡဏာမ်ားကို သိရု႔မွ်မက အတိတ္ကၿဖစ္ခဲ့ဖူးတဲ့ အဘိဇၩာ ေဒါမနႆနဲ႔ အဘိဇၩာ ေဒါမနႆကို ေၾကာင္းရင္းခံၿပီး ၿဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ကံသခၤါရမ်ားရဲ့ လကၡဏာမ်ားကိုပင္ အလြယ္တကူ ထင္ႏိုင္တဲ့အၿဖစ္ ရွိေနခဲ့ၿပီ။ နီးနီးအတိတ္သာမက အလြန္ေ၀းလံလွတဲ့ ငယ္ရြယ္စဥ္ အတိတ္အထိ အားလံုးကို လက္၀ါးေပၚတင္ၿပီး ၿမင္ရသလို ၿဖစ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီ။ သိဒၶတၴဟာ နီးေ၀းမဟူ အတိတ္က ၿပဳလုပ္ခဲ့ခ်က္မ်ားကို ေဖာ္လာႏိုင္တဲ့အခါ အတိတ္က ေနခဲ့ဘူးတဲ့ ခႏၶာလို႔ ဆိုရတဲ့ ရုပ္အစု ေ၀ဒနာ သညာ ၊သခါၤရ ၀ိညာဥ္အစုေတြကို ၿပန္လည္ေအာက္ေမ့ႏိုင္သူ ၿဖစ္လာတယ္။ သိဒၶတၳဟာ ဒီလိုေရွးက ေနခဲ့ဖူးတာေတြ ၿပန္လည္ ေအာက္ေမ့ႏိုင္တဲ့ အသဥာဏ္ရတာအတြက္ အားတက္ရႊင္လန္းမႈမ်ား ဆထက္ ထမ္းပိုးတိုးလို႔ ၿဖစ္ရတယ္။ သူရွာေဖြခဲ့တဲ့ ူအုိမင္းမစြမ္းၿဖစ္မႈ အစစေတြရဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို ယထာဘူတာက်က် သိစၿပဳလာတာ ေၾကာင့္ၿဖစ္တယ္။

ဒိဗၺစကၡဳအဘိညာဥ္ေပါက္
အစြဲအလန္းဆိုတဲ့အရာေတြဟာ လူမွာမရွိတာ မဟုတ္ေပမယ့္ လူမွာရွိတဲ့ လူက မသိရတဲ့အရာေတြ ၿဖစ္ေနတာကို သိဒၶတၳေဖာ္လာႏိုင္ခဲ့ၿပီ။ အတိတ္က ေနခဲ့ဖူးတဲ့ ခႏၶာေတြဟာ ဒီၿဖစ္တည္ တည္ေဆာက္တဲ့ ခႏၶာေတြနဲ႔ ပံုတူေတြ ၿဖစ္ေနတယ္။ ပစၥဳပၸန္ခႏၶာ တည္ေဆာက္တာဟာ အတိတ္ခႏၶာအစြဲနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတာပဲ။ ဒါေပမယ့္ အတိတ္က ေနခဲ့ဖူးတဲ့ ခႏၶာဟာ ပစၥဳပၸန္ခႏၶာတည္ေဆာက္သူ စိတ္ထဲမွာ ေပၚေပၚလြင္လြင္ ထင္မေနတာ့ဘူးလို ၿဖစ္ေနတယ္။ ဒါကို သိဒၶတၳ ေကာင္းေကာင္းၿမင္သြားၿပီ ။ အတိတ္က ေနဖူးတဲ့ ခႏၶာအေပၚမွာ တက္စြန္းတဲ့အစြန္းဟာ အိုမင္းမစြမ္းတဲ့အၿဖစ္ နာဖ်ားမက်န္းတဲ့အၿဖစ္ အသက္မ၀င္ မရွင္မသန္တဲ့ အၿဖစ္ဆိုတဲ့ အို၊ နာ၊ ေသ၊ အၿဖစ္ေတြၿဖစ္တာပဲ။ သိဒၶတၳဟာ လူေတြမွာ ၿဖစ္ပြားေနတဲ့ အို၊ နာ၊ ေသအၿဖစ္ေတြနဲ႔ စပ္ၿပီး လိပ္ပတ္လည္ေအာင္ သိၿမင္သူအၿဖစ္ အသိဥာဏ္ ၿဖစ္ေပၚခဲ့တယ္။ နတ္မ်က္စိဆိုတာ ရသူပမာ အသိၿဖစ္ပြားေတာ့တာပဲ။

အာသ၀ကၡယအဘိညာဥ္ေပါက္

ဒီေတာ့ သိဒၶတၳဟာ ပစၥဳပၸန္မွာ ၿဖစ္ပြားတဲ့ ခႏၶာမ်ားအပၚမွာ အလားအလာ မေကာင္းပံု အစရွိတဲ့ လကၡဏာေတြကို ၿမင္တာဆိုေတာ့ အနာဂတ္အတြက္ အတိတ္ခႏၶာအၿဖစ္ တည္ရွိရမယ့္ ဒီပစၥဳပၸန္ခႏၶာအေပၚမွာ အတက္အစြန္း ကင္းသြားခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အနာဂတ္ ခႏၶာဟာ အခု ပစၥဳပၸန္ခႏၶာဆီက အစြဲယိုစီးမႈက ကင္းလြတ္တဲ့ ခႏၶာပဲၿဖစ္ေတာ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အနာဂတ္ခႏၶာဟာ ကံေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ ခႏၶာပဲဆိုတဲ့ ဥပါဒါနကၡႏၶာ မဟုတ္ေတာ့တာ ၿဖစ္တယ္။

ဗုဒၶ (၈)

မဇၩိ မပဋိပါဒါရဲ႕ လမ္းစေတြ႕
သိဒၶတၴရဲ့ စိတ္ဓါတ္ေတြဟာ အထူးလန္းဆန္းေနတယ္။ အားအင္ေတြလည္း အၿပည့္ရွိလာတယ္။ ငါ့မွာက်င့္စရာ တရားမရွိဘူးဆိုတာ ဘယ္မွာ ၿဖစ္ႏိုင္ပါ့မလဲ ။ ငါငယ္စဥ္က ငါ့ဖခင္ လယ္ထြန္မဂၤလာလုပ္ရာ ငါ့ကိုေခၚသြားတယ္လို႔ ငါသိရတယ္။ ငါ့အထိန္းေတြဟာ ငါ့ကို သေၿပပင္ရိပ္မွာ သိပ္ၿပီး ဖခင္လယ္ထြန္ရာကို သြားေငးေနၾကတာ ငါ့ကို ေမ့ေနၾကတယ္။ သတိရလို႔ ၾကည့္တဲ႔အခါမွာ ငါ့သိပ္တဲ့ေနရာက သစ္ပင္ရိပ္က ခြာသြားၿပီ ။ ဒီအၿဖစ္မွာ ၾကည္စင္စြာ ရွိတဲ႔ ငါ့ကိုေတြ႔ရၿပီး ငါ့ဖခင္ကိုယ္တုိင္ ငါ့ကို ခ်ီးမြမ္း ေထာမနာမႈ လုပ္တယ္လို႔ သိရတယ္။ လသားအရြယ္သာရွိေသးတဲ႔ ငါ့ကို ဖခင္က ဘာေၾကာင့္ ေထာမနာ ၀ႏၵနာစကား ဆုိရသလဲ။ အငိုယို မဆိုးဆာတာေၾကာင့္ပဲ။ မဆိုးဆာတာဟာ အလိုမၾကီးတာရဲ႕ လကၡဏာၿဖစ္တယ္။ လသားအရြယ္ ကေလးငယ္ကုိေတာင္ အလိုအမ်က္မဲ့မႈဟာ ေထာမနာ၀ႏၵနာ ၿဖစ္ေစႏိုင္တယ္ ဆိုရင္လို႔ သိဒၶတၳက ဆက္ေတြးတယ္။ ငါဟာ ပက္လက္သာ အိပ္တတ္ေသးတဲ႔ အရြယ္မဟုတ္ဘူး ။ ေၿပာတတ္ ၊ဆိုတတ္၊ သြားတတ္၊ လာတတ္၊ စဥ္းစားေတြးေတာမႈေတြ ေတာင္လုပ္တတ္သူပဲ ။ ငါက အလိုနဲ႔ အမ်က္ၿဖစ္တဲ႔ အဘိဇၩာ နဲ႔ ေဒါမနႆကို ခြာၿပီးေနႏိုင္ရင္ အမွန္ပဲ အဖိုးမ်ားစြာ တန္စရာရွိတယ္။ ဒါကို ငါက်င့္ ရမွာပဲ။ ဒါကို သိဒၶတၳက ဆံုးၿဖတ္လိုက္တယ္။

ဓမၼာႏုဓမၼပဋိပတ္က်င့္ၿပီ
သိဒၶတၳဟာ သူ႔ကိုယ္ကာယ လႈပ္ရွားရမ်ားကို လႈပ္ရွားလုပ္ကိုင္တယ္။ အဲဒီ လႈပ္ရွားမႈတစ္ခုမွ အဟန္႔အတား အခ်ိဳးအဖ်က္မလုပ္ဘူး။ အဲဒီလို ေနထိုင္မႈတိုင္းမွာ အဘိဇၩာနဲ႔ ေဒါမနႆမ်ား ပါ၀င္သလား သတိထားၿပီး ပါ၀င္တယ္ဆိုရင္ သူ႔ရဲ့ မေကာင္းပံုကို ဆင္ၿခင္ကာ သူ႔ကို အေပ်ာက္ေဖ်ာက္ပစ္တယ္။ ထိုင္တာ ၊ထတာ၊ ရပ္တာ၊ သြားတာနဲ႔ စားတာ ၊စြန္႔တာ မက်န္အားလံုးမွာလည္း ဒီအတိုင္း လုပ္တယ္။ ေလသြင္း ၊ေလထုတ္ ၿဖစ္တဲ့အသက္ရႈတာ ရႈိက္တာမွာပင္ ဒီအတိုင္း လုပ္တယ္။ တစံုတရာ ခံစားမႈၿဖစ္တယ္ဆိုလည္း ဒီအတိုင္းပဲ လုပ္တယ္။ အေကာင္းခံစားခ်က္ အဆိုးခံစားခ်က္ အစစခံစားခ်က္မ်ား ၿဖစ္ပြားစဥ္မွာလည္း အဘိဇၩာ နဲ႔ ေဒါမနႆကို ေဖ်ာက္ဖ်က္တယ္။ စိတ္ကူးစိတ္သန္း ေတြကိုလည္း ဘာကိုမွ အခ်ိဳးအဖ်က္ အဟန္႔အတား မလုပ္ဘူး။ က်ည္းက်ည္းက်ယ္က်ယ္ ဘယ္စိတ္ကူးမဆိုတိုင္းမွာလည္း အဘိဇၩာနဲ႔ ေဒါမနႆကိုပဲ ေဖ်ာက္တယ္။ သေဘာတရားတရပ္ရပ္တိုင္းမွာလည္း ဒီလုိပဲ ဘယ္သေဘာတရားကိုမွ အဟန္႔အတား မလုပ္ဘူး။ အဲဒီ သေဘာတရားတိုင္းမွာ ပါ၀င္လာတဲ့ အဘိဇၩာနဲ႔ ေဒါမနႆကို သိေအာင္လုပ္၊ အၿပစ္ၿမင္ၿပီး ပယ္ေဖ်ာက္တာကို လုပ္တာပဲ။ သိဒၶတၴဟာ ဒီလုပ္ရလို႔ မပင္ပန္းရံုမွ်မက ကိုယ္ေရကုိယ္သားပင္ မွ်တၾကည္လင္လာတာ ေတြၿဖစ္ၾကတယ္။ ဒီအဘိဇၩာ ေဒါမနႆ သေဘာေတြရဲ့ အၿဖစ္ခံရသူမ်ား အလားအလာ မေကာင္းတဲ႔ လကၡဏာ၊ လိုလားစရာ မေကာင္းတဲ႔ လကၡဏာ၊ အႏွစ္သာရဆိတ္သုဥ္းေနတဲ့ လကၡဏာ၊ ဒီလကၡဏာ ေတြကို စ်ာန္၀င္စားတဲ႔အထိ အထပ္ထပ္ ဆင္ၿခင္မႈေတြ လုပ္ေနတယ္။

လကၡာဏူပနိဇၩာနစ်ာန္၀င္
အဘိဇၩာ သို႔မဟုတ္ ေဒါမနႆ သို႔မဟုတ္ အဘိဇၩာ ေဒါမနႆတို႔ေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ ကိုယ္၊ ႏႈတ္၊ ႏွလံုး အမႈတစ္ခုခု ဒါေတြေပၚမွာ မွတ္သားစရာအၿဖစ္ ၿဖစ္ရတဲ့ အလားအလာ မေကာင္းပံု သို႔မဟုတ္ လိုလားစရာ မေကာင္းပံု သို႔မဟုတ္ အႏွစ္သာရ ဆိတ္သုဥ္းပံု အာရု႔ံမ်ားမွာ သူ႔စိတ္ကို တင္ေပးတယ္။ သံုးသပ္တယ္။ ဒီအသိအၿမင္ေပၚမွာ ႏွစ္သက္တယ္။ ခ်မ္းသာတယ္။ အဲဒါေတြမွာပဲ စိတ္ဟာ စုေနတယ္။ သိဒၶတၴဟာ ဒါေတြကုိ အစအဆံုး အထပ္ထပ္ ၀င္စားတယ္။ ၾကိမ္ဖန္မ်ားလာတဲ့အခါ ဒါေတြကို သံုးသပ္ဖို႔ပင္ မလိုေတာ့ပဲ ႏွစ္သိမ့္ခ်မ္းေၿမ႔ စူးစိုက္ေနတာကို ၀င္စားတယ္။ ဒါကို၀င္စားဖန္မ်ားလာတဲ့ အခါ ႏွစ္သိမ့္မႈပင္ မပါေတာ့ပဲ ခ်မ္းေၿမ႔ စူးစိုက္မႈကိုပဲ ၀င္စားလာတယ္။ ေနာက္ဆံုး၌ ခ်မ္းေၿမ႔ မႈကိုပင္ ခြာထုတ္ၿပီး ၿပည့္၀စူးစိုက္မႈကိုပဲ ၀င္စားေနေတာ့တယ္။

ပုေဗၺနိ၀ါသာႏုႆတိအဘိညာဥ္ေပါက္
ဒီစ်ာန္တရားေတြကို အထပ္ထပ္ပြားေနတဲ႔ သိဒၶတၴရဲ့ စိတ္ဓာတ္ဟာ အဘိဇၩာ ေဒါမနႆနဲ႔ စပ္တဲ့အပိုင္းမွာ အလြန္ခြၽန္ၿမ ထက္ၿမက္တယ္။ လက္ငင္းၿပစ္မွားေနတဲ့ အဘိဇၩာ ေဒါမနႆရဲ့ လကၡဏာမ်ားကို သိရု႔မွ်မက အတိတ္ကၿဖစ္ခဲ့ဖူးတဲ့ အဘိဇၩာ ေဒါမနႆနဲ႔ အဘိဇၩာ ေဒါမနႆကို ေၾကာင္းရင္းခံၿပီး ၿဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ကံသခၤါရမ်ားရဲ့ လကၡဏာမ်ားကိုပင္ အလြယ္တကူ ထင္ႏိုင္တဲ့အၿဖစ္ ရွိေနခဲ့ၿပီ။ နီးနီးအတိတ္သာမက အလြန္ေ၀းလံလွတဲ့ ငယ္ရြယ္စဥ္ အတိတ္အထိ အားလံုးကို လက္၀ါးေပၚတင္ၿပီး ၿမင္ရသလို ၿဖစ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီ။ သိဒၶတၴဟာ နီးေ၀းမဟူ အတိတ္က ၿပဳလုပ္ခဲ့ခ်က္မ်ားကို ေဖာ္လာႏိုင္တဲ့အခါ အတိတ္က ေနခဲ့ဘူးတဲ့ ခႏၶာလို႔ ဆိုရတဲ့ ရုပ္အစု ေ၀ဒနာ သညာ ၊သခါၤရ ၀ိညာဥ္အစုေတြကို ၿပန္လည္ေအာက္ေမ့ႏိုင္သူ ၿဖစ္လာတယ္။ သိဒၶတၳဟာ ဒီလိုေရွးက ေနခဲ့ဖူးတာေတြ ၿပန္လည္ ေအာက္ေမ့ႏိုင္တဲ့ အသဥာဏ္ရတာအတြက္ အားတက္ရႊင္လန္းမႈမ်ား ဆထက္ ထမ္းပိုးတိုးလို႔ ၿဖစ္ရတယ္။ သူရွာေဖြခဲ့တဲ့ ူအုိမင္းမစြမ္းၿဖစ္မႈ အစစေတြရဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို ယထာဘူတာက်က် သိစၿပဳလာတာ ေၾကာင့္ၿဖစ္တယ္။

ဒိဗၺစကၡဳအဘိညာဥ္ေပါက္
အစြဲအလန္းဆိုတဲ့အရာေတြဟာ လူမွာမရွိတာ မဟုတ္ေပမယ့္ လူမွာရွိတဲ့ လူက မသိရတဲ့အရာေတြ ၿဖစ္ေနတာကို သိဒၶတၳေဖာ္လာႏိုင္ခဲ့ၿပီ။ အတိတ္က ေနခဲ့ဖူးတဲ့ ခႏၶာေတြဟာ ဒီၿဖစ္တည္ တည္ေဆာက္တဲ့ ခႏၶာေတြနဲ႔ ပံုတူေတြ ၿဖစ္ေနတယ္။ ပစၥဳပၸန္ခႏၶာ တည္ေဆာက္တာဟာ အတိတ္ခႏၶာအစြဲနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတာပဲ။ ဒါေပမယ့္ အတိတ္က ေနခဲ့ဖူးတဲ့ ခႏၶာဟာ ပစၥဳပၸန္ခႏၶာတည္ေဆာက္သူ စိတ္ထဲမွာ ေပၚေပၚလြင္လြင္ ထင္မေနတာ့ဘူးလို ၿဖစ္ေနတယ္။ ဒါကို သိဒၶတၳ ေကာင္းေကာင္းၿမင္သြားၿပီ ။ အတိတ္က ေနဖူးတဲ့ ခႏၶာအေပၚမွာ တက္စြန္းတဲ့အစြန္းဟာ အိုမင္းမစြမ္းတဲ့အၿဖစ္ နာဖ်ားမက်န္းတဲ့အၿဖစ္ အသက္မ၀င္ မရွင္မသန္တဲ့ အၿဖစ္ဆိုတဲ့ အို၊ နာ၊ ေသ၊ အၿဖစ္ေတြၿဖစ္တာပဲ။ သိဒၶတၳဟာ လူေတြမွာ ၿဖစ္ပြားေနတဲ့ အို၊ နာ၊ ေသအၿဖစ္ေတြနဲ႔ စပ္ၿပီး လိပ္ပတ္လည္ေအာင္ သိၿမင္သူအၿဖစ္ အသိဥာဏ္ ၿဖစ္ေပၚခဲ့တယ္။ နတ္မ်က္စိဆိုတာ ရသူပမာ အသိၿဖစ္ပြားေတာ့တာပဲ။

ဗုဒၶ (ရ)

သိဒၶတၳကို ပဥၥ၀ဂ္တို႔စြန္႔ခြာၿပီ
သိဒၶတၳက ၿငင္းပါတယ္။ ဒီလုိဆိုရင္ သင္လြတ္ေၿမာက္တဲ့အခါ သူ႔ကိုလည္းေၿပာေပးပါလို႔ ဘုရင္က ေတာင္းဆိုလိုက္တယ္။ သိဒၶတၳဟာ အသားအေရ ၿဖိဳးၿပည့္ၿပီး အေရာင္အဆင္းလည္း ၀င္း၀ါလာပါတယ္။ ပဥၥ၀ဂ္ေတြက ဒို႔အယူအဆ အမွန္ၿဖစ္ၿပီ။ ဒီလိုသူ႔ကို ၿပဳစုေနလို႔ ဒို႔ဘာမွ ရမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒီကသြားၾကမယ္ဆိုၿပီး မိဂဒါဘက္ထြက္သြားၾကတယ္။

သိဒၶတၳ နတ္ထမင္းစား
သိဒၶတၳလည္း ဆိတ္ေက်ာင္းေညာင္ပင္ေအာက္မွာ တစ္ေယာက္တည္း ေနလိုက္တယ္။ မိုးေသာက္ယံ ေ၀လီေ၀လင္းမွာ ေညာင္ပင္ကို လာေရာက္ပူေဇာ္သူ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး လွဴဒါန္းသြားတဲ့ ဆြမ္းကိုစားရတယ္။ အမ်ိဳးသမီးက ေညာင္ပင္ေစာင့္နတ္အၿဖစ္ လွဴသြားဟန္ရွိတယ္။ ေတာထဲေရာက္မွ မစားရဘူးေအာင္ ေကာင္းမြန္တဲ့ နတ္ဆြမ္းပဲ။ ဒီဆြမ္းစားရတာဟာ စိတ္လက္ၾကည္ရႊင္ လန္းဆန္းမႈေတြ ပိုၿဖစ္ရတယ္။

ဆြမ္းစားၿပီး ေနရဥၥရာၿမစ္ကေလးေဘးက ခြာလာခဲ့ေတာ့ ၿမက္ရိတ္သမား တစ္ဦးစီက ၿမက္ဆုပ္အခ်ိဳ႕ကို အလွဴခံလာခဲ့တယ္။ ေဗာဓိ ေညာင္ပင္ေအာက္သြားၿပီး ၿမက္ပင္ေတြနဲ႔ ေနရာကေလးလုပ္ၿပီး တရားရွာ မဆံုးသမွ် ဒီက မေရႊ႔ေတာ့ဘူးလို႔ ဆံုးၿဖတ္ခဲ့တယ္။ သိဒၶတၳဟာ ဒီလိုဆံုးၿဖတ္ေပမယ့္ တရားဟာ ဘာလဲဆိုတာ မသိပါဘူး။ သိေအာင္ ဘယ္လို ရွာရမယ္ဆိုတာေတာင္ မသိၿဖစ္ေနရတယ္။ တရားေတြ ရွာလာခဲ့တာလည္း ကုန္ၿပီ။ အဲဒီ တရားေတြကလည္း သူ႔ဆႏၵကို နည္းနည္းမွ မၿဖည့္ႏိုင္ၾက။ ဒီတရားေတြအတြက္ ေပးခဲ့ရတာက တိုင္းၿပည္နဲ႔ ထီးနန္း။ အခု သူရေနတာက သစ္ပင္ေအာက္က ၿမက္ခင္းေပၚမွာ။ ဒါေတြ သူ႔အေတြးအစဥ္မွာ မ၀င္ေအာင္ မတတ္ႏိုင္ ၿဖစ္လာတယ္။ နိဂုံးခ်ဳပ္ေတာ့ သူ ဘယ္သြားေနတာလဲ၊ သူ ဘာကို ရေနတာလဲ။ ဒါအတြက္ အေၿဖေတြက ရင္မေအးစရာေတြပဲ။ သိဒၶတၳစိတ္ေတြ လႈပ္လွက္ခတ္ေနတယ္။

သိဒၶတၳစိတ္ဓါတ္က်

လူ႔ေလာကရဲ့ စနစ္အသစ္တည္ေဆာက္ဖို႔မွာ သူဟာ လူ႔ေလာကရဲ့ အၿပင္ဘက္က ေညာင္ပင္ေအာက္ ၿမက္ပင္ေပၚမွာ ေနရတဲ့အၿဖစ္ ေရာက္ၿပီလား။ ဒါမွမဟုတ္ တိုင္းၿပည္နဲ႔ ထီးနန္းလက္ရွိၿဖစ္ရင္ ဒီထက္ ေကာင္းမြန္တဲ့ စနစ္ ဖန္တီးႏိုင္မလား။ ဒီလိုလည္း မဟုတ္ေသးဘူး။ မဟုတ္ေသးဘူး ဆိုရင္ မဟုတ္ပံုကို ဘာနဲ႔ ၿပမလဲ။ ေလွၿပိဳင္ပြဲမွာ ကိုယ့္ဘက္ကိုယံုၿပီး ခုန္ဆင္းေလာင္းလိုက္တာ ကိုယ့္ဘက္က ရံႈးေတာ့ ခုန္ဆင္ၿပီးေပးရလုိ႔ ကိုယ္ပိုင္ဘာမွ မရွိသူထက္ ဆိုးတဲ့အၿဖစ္မ်ိုး ၾကံဳေနရတာကို သိဒၶတၴ ခံစားေနရတယ္။ သိဒၶတၴၿမင္ကြင္းမွာ ၿမင္ေနရတာေတြက ဖိလိုက္စီးလိုက္ ႏွိပ္စက္လိုက္ေတာ့မွာလိုလို ၾကားရတဲ့ အသံေတြကလည္း ၿမင္ရတာနဲ႔ တစ္ထပ္ထဲပဲ။ ဒါေတြဟာ ငါ့မွာ ဘာေတြ ၿဖစ္ေနတာလဲ။ ငါဟာ သူတို႔ရဲ့ ၀ိုင္း၀န္းဖ်က္ဆီးတာ ခံရေတာ့မွာလား။

ဟိနမာန္ကို ေအာင္ၿမင္

ဒီလိုခံရေအာင္ ငါက မမွန္ဘူးလား။ ငါလုပ္သမွ်ေတြဟာ ဒီမဟာပထ၀ီ ေၿမၾကီးေပၚမွာခ်ည္း ၿဖစ္တယ္။ ဒီေၿမၾကီးဟာ ငါ့ရဲ့ တည္ရာပဲ။ ဒီေၿမၾကီး တည္ၿငိမ္သမွ် ငါ့ရဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ ပဏိဓိဟာ မေပ်ာက္မပ်က္ တည္ၿငိမ္တယ္။ ေၿမၾကီးထင္ရွားသလို ငါ့ပဏိဓိဟာ ထင္ရွားတယ္။ ငါဟာ ပဏိဓိ မရွိသူ မဟုတ္ဘူး။ သိဒၶတၳဟာ ေစာက္ထိုးက်သြားတဲ့ စိတ္ဓါတ္ကို ေကာင္းေကာင္း ၿပန္ဆည္ႏိုင္ခဲ့တယ္။

ဗုဒၶ (၆)

အရူပကလြန္ဖို႔ဆင္ျခင္
လူမွာတကယ္ရွိေနတာက ကိုယ္ရယ္၊ စိတ္ရယ္ပဲ။ ဒါကို လူေတြ အသိအမွတ္ၿပဳေနရတယ္။ ဒါဟာ ေလာကရဲ့ အသိပဲ။ ေလာကအတြက္ ေကာင္းမြန္မွန္ကန္တဲ့ စနစ္တစ္ခု ထူေထာင္ခ်င္တဲ့ သူက အဲဒီေလာကရဲ့အသိေတြကို လြန္သြားလို႔မၿဖစ္ဘူး။ လြန္သြားရင္ ေလာကမဟုတ္ဘဲ ၿဖစ္သြားမွာပဲ။ ေလာကမဟုတ္တာကို ေလာကက ဘယ္မွာ လက္လွမ္းမွီပါ့မလဲ။ အခုငါရွာေနတဲ့ တရားဟာ ေလာကရဲ့ အၿမတ္ဆံုးတရား မဟုတ္ဘူး။ ေလာကက လြတ္တဲ့တရားပဲ ၿဖစ္တယ္။ ေလာကက လြတ္တာဟာ ေလာကရဲ့ အၿမတ္ဆံုး မဟုတ္လို႔ပဲ။ ေလာကရဲ့ အၿမတ္ဆံုးဆိုရင္ ေလာကထဲမွာပဲ ရွိရမွာပဲ ။ ေလာကက လြတ္ရမွာ မဟုတ္ဘူးပဲ။ ေလာကက လြတ္သြားမွေတာ့ ေလာကရဲ့ အၿမတ္ဆံုးဘယ္ဟုတ္ေတာ့မလဲ။

ဒီေတာ့ ဒီတရားကို ငါစြန္႔လႊတ္မယ္။ ဒီတရားဟာ ေလာကက လြတ္တဲ့တရားပဲ။ ေလာကၾကီးကို ေလာကက လြတ္တဲ့ တရားပြားေပးဖို႔ ဘာအဓိပါၸယ္ရွိမွာလဲ။ ၾကိဳးတပ္တူရိယာက ထြက္လာတဲ့ သာယာတဲ့ အသံဟာ ၾကိဳးေလ်ာ့လို႔လည္း မၿဖစ္၊ ၾကိဳးတင္းလို႔လည္း မၿဖစ္သိလိုပဲ။ ငါလည္းလူကိုလြန္တဲ့ ကိုယ္ေပ်ာက္စိတ္ေပ်ာက္ေတြနဲ႔ လူကလြတ္လပ္မႈ ရွာတာကို ေက်ာခိုင္းေတာ့မယ္လို႔ အဆံုးအၿဖတ္က်လာခဲ့တယ္။

အရူပစြန္႔ၿပီ
သိဒၶတၳဟာ စားႏိုင္သမွ် အစားအစာကေလးမ်ားကို အစၿပဳ စားၿပီး အားအင္ေမြးၿမဴလာခဲ့တယ္။ သိဒၶတၳကို အလုပ္အေကြၽးၿပဳစုၾကတဲ့ ပဥၥ၀ဂ္တို႔က ဒါကို အကဲခတ္မိလာၾကတယ္။ သိဒၶတၳဟာ ကမၼ႒ာန္း ေတြကိုေက်ာခိုင္းေနၿပီ လားလို႔ပဲ။ သိဒၶတၳကလည္း လမ္းကေလး ေကာင္းေကာင္း ေလွ်ာက္လာႏိုင္တဲ့အခါ ေသနဂ်ာရြာၾကီးဘက္ကို ဆြမ္းခံထြက္လာခဲ့တယ္။ ပဥၥ၀ဂ္တို႔ဟာ ဒါကို မၾကည္ၾကဘူး ။ သိဒၶတၳဟာ တရားကို လက္ေၿမာက္သြားၿပီလို႔ပဲ။ ပဥၥ၀ဂ္တို႔ထင္မယ္ဆိုရင္လည္း ထင္စရာပဲ။ တစ္ေန႔မွာ သိဒၶတၳ ဆြမ္းခံ၀င္ေနတဲ့ ေနရာကို အဲဒီတိုင္းၿပည္ရဲ့ ဘုရင္ၿဖစ္တဲ့ ဗိမိၼသာရ ေရာက္လာတယ္။ ဘုရင္ဟာ သိဒၶတၳကို ေတြ႔တဲ့အခါ အေရးပါတဲ့ စကားေတြေၿပာေနတယ္။ ရဟန္းသင္ဘယ္ကလဲ သင့္အသက္က ငယ္လြန္းေသးတယ္။ ၾကီးသူေတြလုပ္ငန္းကို ဘယ္ေၾကာင့္ လုပ္သလဲ။ အခုမလုပ္ေသးဘဲ သူ႔ၿမိဳ႔လာေနပါလား။ တိုင္ၿပည္တစ္၀က္ကို အုပ္စိုးခြင့္ေပးမယ္ အစစေတြေပါ့။